आषाढी एकादशी: आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून उपवास -*

आयुर्वेदानुसार, भारतातील पावसाळ्यात येणाऱ्या आषाढी एकादशी हा आध्यात्मिक शुद्धीकरण आणि शरीरातील विषबाधा दूर करण्याचा एक उत्तम प्रसंग आहे. हे पत्र आषाढी एकादशीच्या उपवासाचे महत्त्व आयुर्वेदिक दृष्टिकोनातून समजावून सांगते, ज्यात योग्य उपवास तंत्रावर भर दिला आहे.

 आयुर्वेदात उपवासाचे महत्त्व :

उपवास हा आयुर्वेदामधील एक मुख्य तत्त्व आहे, ज्याला "लंघन" (Sanskrit for lightening) असे म्हणतात. हे पचनसंस्थेला विश्रांती देण्याचा आणि शरीरात जमा झालेले विषारी पदार्थ (आम) बाहेर टाकण्याचा काळ आहे. आषाढी एकादशी दोन ऋतूंच्या संक्रमण काळात येते, जेव्हा शरीर असंतुलनास विशेषतः संवेदनशील असते.

या काळात उपवास केल्याने: 

 कफ दोष कमी होतो :

पावसाळ्यात कफ दोष हा प्रबळ असतो, ज्यामध्ये पृथ्वी आणि पाण्याचे घटक असतात. उपवास कफच्या जड आणि मंद गुणांना कमी करण्यास मदत करतो आणि हलकेपणा आणि उत्साह वाढवतो.

अग्नि वाढवणे:

उपवासामुळे पचन अग्नि (अग्नि) पुन्हा सुरू होतो आणि मजबूत होतो, ज्यामुळे उपवासा नंतर पचन आणि पोषक तत्त्वांचे शोषण चांगले होते.

आम नाहीसा करणे:

जमा झालेले विषारी पदार्थ (आम) अनेक आरोग्य समस्या निर्माण करू शकतात. उपवासामुळे पचनसंस्था स्वच्छ होण्यास आणि आम नाहीसा होण्यास मदत होते, ज्यामुळे एकूण आरोग्य सुधारते.

 आषाढी एकादशीसाठी उपवास तंत्र :

  उपवासापूर्वीचा दिवस: एकादशीच्या एक दिवस आधी, हलके आणि पचायला सोपे पदार्थ जसे की खिचडी (मूग डाळ आणि तांदूळ खिचडी) खा. भारी, तेलकट किंवा प्रकि्या केलेले पदार्थ टाळा. 

 उपवासाच्या दिवशी तुम्ही काय खाल्ले पाहिजे: 

लिंबू आणि मध असलेले गरम पाणी,ताजी फळे ,हर्बल चहा, 

उपवासानंतरचा दिवस:

उपवास (परायण) सोडणे महत्त्वाचे आहे. फळे किंवा भिजवलेले बदाम यासारख्या हलक्या पदार्थांपासून सुरुवात करा आणि हळूहळू पुढील एक किंवा दोन दिवसांत नियमित आहाराकडे जा.

अतिरिक्त टिपा:

शरीराचे ऐका: उपवासादरम्यान तुम्हाला काही त्रास झाल्यास, त्यानुसार समायोजन करा. गरम द्रवपदार्थ पिऊन हायड्रेटेड रहा.

योग आणि ध्यान:

उपवास म्हणजे फक्त शारीरिक शुद्धि नव्हे, तर मानसिक आणि वाचिक शुद्धि. 

उपवासा दरम्यान मानसिक स्पष्टता आणि डिटॉक्सिफिकेशन वाढवण्यासाठी योगासने आणि ध्यान सराव समाविष्ट करा.

वाचिक शुद्धी म्हणजे सत्य, दयाळू आणि उपयुक्त अशा शब्दांत बोलणे होय. इतरांना खाली पाडण्याऐवजी स्वतःला आणि इतरांना उंचावण्यासाठी आपल्या शब्दांचा वापर करणे याचा त्यात अर्थ आहे.संवादात नकारात्मकता टाळण्यावर भर देणे. थोडक्यात आचरण शुद्धि. 

 विश्रांती आणि पुनरुज्जीवन: उपवासा दरम्यान शरीराला बरे होण्यास आणि पुन्हा तंदुरुस्त होण्यास मदत करण्यासाठी झोप आणि विश्रांती घ्या. 

         ॐ शान्ति.

              वैद्या. किर्ती गिते. 

            आयुर्वेदाचार्य  (MD). 

          क्र. ८१४९३०२७५४.

ReplyForward Add reaction